alle blogs

Belang van beeld

Van woord naar beeld

Beeld belangrijk? Miley Cyrus brak door in Europa met behulp van een ‘schokkende’ MTV-show waar ze in een vleeskleurig pakje ‘twerkte’ [1] en een bijbehorende videoclip waarin ze naakt op een sloopkogel zit. Maar ook serieuze onderwerpen, zoals de pensioenmythe wordt met beeld beter opgepikt. Op YouTube is een filmpje over ons pensioenstelsel (een zogenaamde explanimation) al meer dan 50.000 keer bekeken (zie illustratie). De Universiteit van Amsterdam geeft online communicatiecollege’s door MOOC (Massive Open Online Courses). Online animatiefilmpjes van ongeveer drie minuten die een deel van de theorie uitleggen. In combinatie met een discussieplatform met studenten, en een site met links naar diepgravende artikelen blijkt dit tot betere kennisoverdracht te leiden dan gewone colleges. NRC Next illustreert haar artikelen met behulp van infographics. Ook de opkomst van Pinterest is daar een teken van. Communicatie met beeld helpt bij betekenis geven.

——————————————————————————————————————–

Lessen van MOOC:

• Studenten die MOOC online volgden namen de stof beter op dan reguliere studenten.
• Filmpjes van ongeveer 3 minuten werkten goed. Langer de aandacht vasthouden was lastig.
• In een filmpje wil je herkenbare situaties schetsen, maar pas op voor stereotypen.
• De combinatie van animaties, discussieforum en een ‘Box of nuance’ (doorverwijssite met meer diepgaande artikelen) bleek goed te werken.

——————————————————————————————————————–

De theorie

Interessant is het idee van beelddenken. Beelddenken is een theorie die ervan uitgaat dat mensen kunnen denken in beelden. Het begrip is geïntroduceerd door logopediste Maria Krabbe in 1951. Zij werkte met kinderen met leerproblemen, zoals dyslexie, stotteren en schrijfproblemen (bron: Wikipedia). Deze kinderen bleken volgens haar te denken in beelden en zij noemde hen beelddenkers. Beelddenken plaatst zichzelf tegenover taaldenken of woorddenken, een vorm van denken in taal. Maar ook tegenover begripsdenken en abstractie. Andere gebruikte benamingen zijn: divergerend denken, visueel ingesteld zijn, analoog denken en ruimtelijk denken.

Beelddenkers zijn volgens de theorie mensen van wie wordt verondersteld dat zij voornamelijk en primair in beelden denken. Dat wil zeggen dat nieuwe informatie in beeld wordt opgeslagen en verwerkt. Dit zou gebeuren in de rechterhersenhelft. Beelddenkers zouden ‘empirisch ingesteld’ zijn.

Hoewel deze theorie niet wetenschappelijk is bewezen, is er veel voor te zeggen om meer aandacht te besteden aan beeld. Een sprekend beeld heeft toegevoegde waarde voor verandercommunicatie. Teksten doen alleen een appèl op het cognitieve aspect, het taaldenken. Deze manier van denken betekent: analyseren, verklaren, verdedigen en argumenteren. Een goed beeld brengt dezelfde boodschap over én voegt hier een gevoel aan toe, nodigt uit tot een diepgaand gesprek. Het daagt eerder uit om buiten de bestaande kaders te denken. Veel innovaties zijn ontstaan vanuit beelddenken! Het is dan ook de moeite waard om de kracht van beeld(denken) in te zetten bij verschillende fasen van de verandering.

Bruikbaarheid voor verandercommunicatie

En wat betekent dat voor interne communicatie? Samen met de ontwerpers van Beautiful Minds heb ik de mogelijkheden van beeld bij verandercommunicatie verder bekeken. Beeld hoeft niet altijd door een specialist te worden aangeleverd. Het helpt ook als de veranderaar zelf het lef heeft om zijn of haar verhaal te versterken door bijvoorbeeld het tekenen van doedels op het whiteboard. Er zijn nu zelfs cursussen die je leren om je gedachten met tekeningen te illustreren. Een methode om gesprekken een andere dimensie te geven en zo nodig emotie toe te voegen.

Met behulp van beelden is de kernboodschap te versterken. En beeld helpt om betekenis te geven aan de verandering en de gewenste nieuwe situatie. Zo is het bij toekomstconferenties handig door metaforen de huidige en gewenste situatie in kaart te brengen. In toolkits kun je sets met foto’s opnemen, waarmee mensen uit een team kunnen discussiëren over welke situatie zij gewenst vinden en welke niet. In beide voorbeelden zeggen beelden ook wat over de emotie rond de situatie die uitgebeeld wordt. Beeld, zoals een infographics, wordt ook sneller gedeeld met anderen. Dat heb ik zelf mogen ondervinden met de infographic van een stappenplan voor verandercommunicatie die via Pinterest al vele tientallen malen is doorgepind.

——————————————————————————————————————–

Soorten infographics

• Datagedreven infograhpics: de vorm waarmee de infographics populair zijn geworden, waarmee saaie informatie leuk kon worden gebracht.
• Procesgedreven infographics: waarin stappen van een proces worden toegelicht.
• Redactionele infographics: eigenlijk meer illustratie met extra praktische informatie.
• Contentmarketinggedreven infographics: infographics als haakje om mensen naar een site of blog te lokken.

——————————————————————————————————————–

Beeld helpt ook om zaken uit te leggen. Lastige interne veranderprocessen, zoals LEAN, waarin het productieproces wordt aangepast, wordt begrijpelijk door het gebruik van animaties. Het MOOC-principe van de Universiteit van Amsterdam is heel goed te gebruiken voor interne opleidingen. Voorbeelden van beeldcommunicatie zijn opgenomen in mijn recente boek “Interne communicatie bij verandering”.

Huib Koeleman

Met dank aan Majella van Raalte (Beautiful Minds) en Jeroen van Woudenberg (Studio Oerwoud).