De kracht van gamification bij organisatieverandering
Computergames zijn populairder dan ooit. Ik ben zelf geen gamer, maar zelfs ik ken “Fortnite”, “Assassin’s Creed” en “Grand Theft Auto.” Maar ook klassiekers als “Candy crush” en “The Sims” blijven favorieten. Games en spelsimulaties zijn prachtige interventies om verandering op gang te brengen.
Hoewel je bij games en gamification in eerste instantie zou denken aan computersimulaties, blijken ook klassieke spelvormen waarde toe te voegen in veranderprocessen. Je gaat dan via gedrag, naar houding en kennis. De omgekeerde leervolgorde dan die we meestal gebruiken. In dit blog zet ik verschillende spelvormen op een rij.
- AI simulaties
- Gamification
- Live Simulatiegames
- LEGO® SERIOUS PLAY®
De mens als spelend wezen
Johan Huizinga, de Nederlandse filosoof, typeerde de mens al in 1938 als ‘Homo Ludens’: de spelende mens. Hij benadrukte het belang van spel in onze samenleving. De wens om uitgedaagd te worden en ergens goed in te zijn zit in onze aard, vooral als anderen dat zien. Er enkele factoren die maken dat mensen van nature ‘spelende wezens’ zijn:
- Spel is leuk en uitdagend
- Spel heeft een sociaal aspect, je speelt met anderen
- Je vooruitgang is direct zichtbaar
- Duidelijke motivatoren zoals scores, grafieken, bonussen en rankings
- Spel heeft duidelijke, haalbare doelen
Ook de populaire taalapp DUOLINGO maakt gebruik van gamification om leren te stimuleren. Gebruikers verdienen punten, badges en kunnen hun voortgang volgen. De app moedigt dagelijkse interactie aan door spelelementen zoals levels en prestaties.
Serious games en gamification in de praktijk
Steeds meer organisaties zetten serious games en gamification in om verandering te realiseren. Capgemini Consulting concludeerde: “Indien effectief ontworpen en geïmplementeerd, kan de toepassing van gameontwerptechnieken veranderdoelen versnellen door participatie te verbeteren, in leerbehoeftes te voorzien en verandermanagement te ondersteunen.”
- Serious games zijn spellen die elementen uit de werkelijkheid nabootsen, zoals bordspellen, kaartspellen of discussiespellen. Ze worden ‘serious’ genoemd omdat ze een ander doel hebben dan puur entertainment: ze zijn ontworpen om te leren, gedrag te veranderen of samenwerking te versterken.
- Gamification maakt gebruik van spelelementen in een non-game context, bijvoorbeeld door het toevoegen van voortgangsbalken, beloningen of rankings. Het doel is om gedrag te stimuleren en processen te verbeteren door de voordelen van spelen te benutten.
Hier enkele voorbeelden:
1. Games spelen op je werk: De AI simulaties
Het dichtst bij wargames staan de simulaties. Computertoepassingen, vaak versterkt met virtual reality, bieden gebruikers de mogelijkheid om realistische situaties na te bootsen, zoals bijvoorbeeld het besturen van een vliegtuig in een cockpit. Gebruikers kunnen in een veilige omgeving leren vliegen, voordat ze daadwerkelijk de lucht in gaan. Dankzij de digitale technieken, die uit de game-industrie voortkomen, kunnen we zeer realistische scenario’s creëren—compleet met bijbehorende bewegingen. Dit biedt een levensechte ervaring.
De kern:
- Je leert nieuwe vaardigheden
- Gebruik van digitale technieken (augmented reality)
- Ideaal in de implementatiefase
Microsoft Flight Simulator: Dit is een game die niet alleen als recreatie dient, maar ook als trainingsmiddel voor piloten. Het biedt een bijna identieke simulatie van het besturen van een vliegtuig, met gedetailleerde omgevingen en weersomstandigheden.
2. Gamification
Een stap verder zijn de spelsimulaties met gamification-elementen. Veel gameontwikkelaars hebben elementen ingebouwd die de speler aansporen langer door te spelen, zoals:
- Punten verdienen
- Badges behalen
- Naar het volgende level gaan
- Scores bekijken op een scoreboard
- Voortgang bijhouden via balken
Deze elementen zijn enorm bruikbaar in situaties, waar deelnemers snel feedback krijgen. Wanneer je iets goed doet, mag je naar een volgend level, en als je iets verkeerd doet, moet je opnieuw beginnen. Ik weet dat ik zelf mijn gedrag aanpas door die ‘beloningen’. Zo word-ik elke keer weer blij als ik op mijn smartwatch beloond wordt, omdat ik mijn beweegdoel van de dag heb gehaald. Ook doe ik zaterdagochtend extra Duolingo lessen omdat ik dan per oefening vijf punten extra krijg. Belonen zorgt ervoor dat deelname aantrekkelijk en leuk blijft. In werksituaties werkt dat ook. Daarnaast is het mogelijk samen met collega’s te spelen, wat de sociale interactie en de fun-factor vergroot.
Strava: Een app voor hardlopers en fietsers die gebruik maakt van gamification om sporters te motiveren. Gebruikers krijgen statistieken, kunnen challenges aangaan en hun prestaties vergelijken met anderen
De voordelen van gamification:
- Je leert op een speelse manier nieuw gedrag
- Samen met anderen, waarbij je elkaars scores ziet
- Geschikt voor implementatie in leeromgevingen
3. Live simulatiegames
Minder digitaal, maar net zo leerzaam, zijn de zogenaamde klassieke games of simulatiegames. In een veilige omgeving oefenen teams met nieuwe werkprocessen, structuren en samenwerkingsvormen. Deelnemers vertonen authentiek gedrag in gesimuleerde omgevingen.
Er zijn eenvoudige versies, zoals bijvoorbeeld een fotokaartspel, maar ook complexe versies, zoals een nagebouwde fabriek. In de complexe versies kunnen deelnemers vanuit een bepaalde rol taken uitvoeren, beslissingen nemen en direct de gevolgen daarvan ervaren. Dit bevordert inzicht in werkprocessen en teamdynamiek.
Een goed spel leidt tot:
- Kennis en inzicht verschaffen
- Uitproberen van kennis en vaardigheden
- Bewustwording en motivatie
- Verbeteren van communicatie en samenwerking
4. LEGO® SERIOUS PLAY®
Een paar jaar terug heb ik een training voor seriious play gevolgd. Erg leuk om te zien wat je met LEGO los kan krijgen aan disucssies. Bij strategieformulering kan LEGO® SERIOUS PLAY® een interesante tool zijn. Dit is een unieke werkvorm die zorgt voor een beter denkproces en een optimale participatie van alle betrokkenen.
Kernprincipes van LEGO® SERIOUS PLAY®:
- Betrek meerdere mensen, want managers hebben niet altijd de oplossing
- Het gebruik van handen stimuleert andere delen van de hersenen, wat de creativiteit bevordert
- De werkvorm maakt gebruik van 3-D denken in plaats van 2-D
- Het visualiseert samenhangen tussen verschillende aspecten van een probleem
Waarom gaming?
Er zijn verschillende redenen waarom games, spelsimulaties en gamification steeds vaker ingezet worden in veranderprocessen. Ze betrekken hoofd, hart en handen. In plaats van te filosoferen over “wat zou ik doen,” doe je daadwerkelijk iets en reflecteer je daarna. Dit zorgt voor een beter beeld van de werkelijkheid.
Een tweede voordeel is dat iedereen kan deelnemen.
Veel van de voorbeelden die besproken zijn, zijn geschikt voor grotere groepen en bevatten een sociale component. In een tijd waarin medewerkers steeds meer in netwerken werken, is dit een groot voordeel. Veel van de games maken gebruik van storytelling, of nog beter: ‘storymaking’. Het verhaal is van de medewerkers zelf en wordt daardoor beter onthouden.
De mogelijkheden in organisaties
Door het gebruik van serious games en gamification in organisaties gaan mensen anders denken, handelen en voelen. Games zorgen ervoor dat je sneller actie onderneemt, inzicht krijgt en samenwerkt. Dit maakt het mogelijk om effectief verandertrajecten te ondersteunen en succesvoller te implementeren.
Het gebruik van gaming in organisaties blijft groeien, en het congres heeft nogmaals de toegevoegde waarde aangetoond. Zoals Volkswagen zei in hun mooie initiatief “The Fun Theory”: “Something as simple as fun is the easiest way to change people’s behaviour for the better. We call it The Fun Theory.”
Huib Koeleman
Dit is een actualisatie van mijn blog uit 2016 “The name of the game”
