alle blogs

Definities voor verandercommunicatie, een poging tot co-creatie

Een paar weken terug vroeg ik op LinkedIn naar suggesties voor een definitie verandercommunicatie. Ik bleek dat begrip nog niet te hebben uitgeplozen. Vandaar deze actie.  En die leverde leuke reacties op. Dank voor alle bijdragers en meedenkers. Aan de hand van de reacties ben ik nu tot twee definitie gekomen: een korte en een uitgebreidere.

In dit blog geef ik vervolgens alle aangeleverde definities weer, inclusief en grove indelingen naar factoren en veranderkleuren. Ik ben benieuwd of jullie je in de indeling herkennen.

Mijn favoriete definities van verandercommunicatie

Mijn korte versie van de definitie voor verandercommunicatie:

“Verandercommunicatie is alle communicatie die helpt bij het realiseren van verandering in de organisatie.”

Het fijne van deze definitie is dat ie sec beschrijft waar het over gaat, zonder al positie in te nemen naar een bepaalde visie op verandering. Zeker in een boek dat de vijf veranderaanpakken van De Caluwe en Vermaak behandeld is een neutrale definitie handig.

Omdat ik niet helemaal neutraal in de westrijd zit, heb ik ook een uitgebreidere definitie opgenomen die wat meer ingaat op participatie en eigenaarschap.

De uitgebreidere is:

“Verandercommunicatie is alle communicatie die helpt bij het realiseren van verandering in de organisatie, door helder richting te geven, verbinding te creëren en betekenis te geven aan de verandering.

Verandercommunicatie zet de mens centraal. Het zorgt ervoor dat medewerkers en andere stakeholders door open dialoog actief kunnen deelnemen aan het proces, hun zorgen kunnen delen, en zich betrokken en verantwoordelijk voelen bij de transitie.”

Accenten in definities

In de lijst met definities van verandercommunicatie zijn verschillende richtingen en accenten te ontdekken. Deze kunnen worden samengevat in een achttal thema’s of invalshoeken:

1. Betekenisgeving en visievorming
2. Participatie en eigenaarschap
3. Mensgerichte aanpak
4. Strategische en methodische benadering
5. Communicatievormen en timing
6. Draagvlak en gedragsverandering
7. Dialoog en Verbinding
8. Ruimte voor complexiteit en diversiteit

1. Betekenisgeving en visievorming

Veel definities leggen nadruk op het geven van betekenis aan verandering. Het gaat om het gezamenlijk creëren van een gedeeld beeld, visie of begrip van de noodzaak en impact van de verandering: “Verandercommunicatie geeft richting en betekenis, zodat een gedeelde visie ontstaat.”

• Jacoba Frenkel: “Communicatie die richting en betekenis geeft en verbindt.”
• Jennifer van Exel: “Creëert een gedeeld beeld van het samenwerkingsproces en de impact van de verandering.”
• Joke van Beek: “Betekenisgeving zodat een gedeelde visie, strategie en werkbare uitvoering ontstaat.”
• Annemarie van Ooijen: “Verandercommunicatie verbindt en geeft betekenis aan verandering.”

2. Participatie en eigenaarschap

Een sterke focus ligt op het actief betrekken van medewerkers en andere stakeholders, zodat zij zich mede-eigenaar voelen van de verandering. Deze benadering benadrukt co-creatie en participatie in plaats van alleen informeren: “Het gaat niet alleen om informeren, maar ook om daadwerkelijk betrekken en eigenaarschap creëren.”

• Huib Koeleman: “Medewerkers kunnen deelnemen aan de verandering, hun zorgen uiten en een gevoel van eigenaarschap ontwikkelen.”
• Bart Scholten: “Goede verandercommunicatie zorgt ervoor dat medewerkers optimaal betrokken zijn en zich eigenaar voelen.”
• Kamal A.: “De deelname van medewerkers is een onderdeel van het proces.”
• Esmee Bechtold: “Ontwikkelt medewerkers van toeschouwers naar actieve deelnemers.”

 

3. Mensgerichte aanpak

Veel definities richten zich op de menselijke kant van verandering, zoals het bieden van comfort, vertrouwen en ruimte voor emoties en zorgen. Het erkennen van weerstand en het werken aan een veilige omgeving spelen hierin een belangrijke rol: “Verandercommunicatie vermenselijkt de verandering door ruimte te bieden voor emoties en zorgen.”

• Susanne Plomp: “Creëer een veilige werkomgeving; weerstand is beter dan onverschilligheid.”
• Vicky Puls: “Het geven van comfort en vertrouwen en het vermenselijken van de verandering.”
• Jennifer van Exel: “Erken wat is, en geef een gezicht aan de verandering.”
• Renée Keijzer: “Stimuleer medewerkers om hun zorgen te uiten.”

 

4. Strategische en methodische benadering

Sommige definities beschouwen verandercommunicatie als een strategisch proces dat integraal onderdeel is van veranderingsmanagement. Hierbij worden methodische stappen benadrukt om acceptatie en betrokkenheid te vergroten: “Verandercommunicatie is een strategisch proces gericht op het verminderen van weerstand en het vergroten van acceptatie.”

• Joke van Beek: “Een strategisch proces voor het ontwikkelen van passende oplossingen.”
• Sander Dorst: “De methodische aanpak van interne communicatie bij ingrijpende veranderingsprocessen.”
• Mieneke Kwekkeboom: “Een strategisch proces gericht op het verminderen van weerstand en vergroten van acceptatie.”

 

5. Communicatievormen en timing

Een andere invalshoek richt zich op de praktische kant van communicatie, zoals informeren, consulteren en het consistent communiceren voor, tijdens en na de verandering. Hierbij ligt de nadruk op de juiste boodschap op het juiste moment: “Het gaat om het communiceren voor, tijdens en na de verandering om doelgroepen te betrekken.”

• Gerard G.: “Communiceren voor, tijdens en na een (geplande) verandering.”
• Renée Keijzer: “Medewerkers zijn goed en op het juiste moment geïnformeerd.”
• Bart Scholten: “Informeren en zorgen serieus nemen.”

 

6. Draagvlak en gedragsverandering

Sommige definities benadrukken het vergroten van draagvlak en het stimuleren van gedragsverandering bij medewerkers, als essentiële elementen om een verandering succesvol te maken: “Verandercommunicatie helpt gedragsverandering te bevorderen door begrip en draagvlak te creëren.”

• Sheraz Kazmi: “Ik mis termen als draagvlak en gedragsverandering.”
• Esmee Bechtold: “Begrip voor de verandering, ruimte voor zorgen, en gedragsverandering door dialoog.”
• Renée Keijzer: “Vergroot betrokkenheid en eigenaarschap, wat acceptatie en gedragsverandering bevordert.”

 

7. Dialoog en verbinding

Een belangrijk thema is het verbinden van mensen binnen de organisatie en het faciliteren van dialoog tussen medewerkers, leidinggevenden en andere stakeholders. Deze benadering ziet communicatie als een middel om relaties te versterken en samenwerking te stimuleren: “Door dialoog ontstaat verbinding en samenwerking tussen alle betrokkenen.”

• Silvia Pina: “Samen betekenis geven aan de verandering via informeren, betrekken en verbinden.”
• Bart Scholten: “Dialoog serieus nemen om verbinding te creëren.”
• Sander Dorst: “Verandercommunicatie verbindt en creëert betekenis.”

 

8. Ruimte voor complexiteit en diversiteit

Enkele definities verwijzen naar verandercommunicatie als een middel om complexe vraagstukken aan te pakken. Dit vereist aandacht voor diversiteit, inclusiviteit en maatwerk in de aanpak: “Verandercommunicatie is een strategisch proces voor complexe maatschappelijke vraagstukken.”

• Joke van Beek: “Passende oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken.”
• Jennifer van Exel: “Versterkt, versnelt en verdiept het werken aan een gemeenschappelijk doel.”
• Lisa Verhoeven: “Het effect is afhankelijk van degene die de verandercommunicatie inzet.”

De complete lijst definities voor verandercommunicatie

Joke van Beek

Het roept bij mij wel de vraag op of verandercommunicatie gaat over het communiceren over de verandering (top down) of over het gezamenlijk ontwikkelen van de best passende oplossing, vanuit interactie. De gekozen veranderstrategie is best bepalend. Ik denk aan zoiets:

Betteke van Ruler

“Ik maak graag verschil tussen communicatie over de verandering ( eerste deel van jouw definitie en onderdeel van de meeste hier genoemde definities) en communicatie in de verandering, in de betekenis van de gezamenlijke sensemaking van de nieuwe werkelijkheid. Van oudsher zijn comprofs vooral gericht op het eerste, maar het tweede is minstens zo belangrijk.”

Cherique Cuppen

“Verandercommunicatie is het bewust of onbewust stimuleren van het gewenste doelgedrag binnen organisaties – met het doel om medewerkers te verbinden, te betrekken en te activeren. “

Maaike Suttorp

“Verandercommunicatie geeft richting, verbind en creëert betekenis door medewerkers, naast informeren, ook daadwerkelijk te betrekken zodat zij een gevoel van betrokkenheid en eigenaarschap ontwikkelen.”

Jacoba Frenkel

“Communicatie die richting en betekenis geeft en verbindt. Ruimte geeft aan zorgen en vragen. Zodat medewerkers zich betrokken voelen, meedoen en de verandering mogelijk maken.”

Huib Koeleman

“Verandercommunicatie helpt bij het realiseren van verandering door richting geven, verbinden en het creëren van betekenis, zodat medewerkers niet alleen geïnformeerd worden, maar ook kunnen deelnemen aan de verandering, hun zorgen kunnen uiten en een gevoel van betrokkenheid en eigenaarschap ontwikkelen.

Martijn Vroemen

“Verandercommunicatie is alle communicatie die helpt veranderen.”

Maaike Suttorp

“Verandercommunicatie geeft richting, verbind en creëert betekenis door medewerkers, naast informeren, ook daadwerkelijk te betrekken zodat zij een gevoel van betrokkenheid en eigenaarschap ontwikkelen.”

Jacoba Frenkel

Communicatie die richting en betekenis geeft en verbindt. Ruimte geeft aan zorgen en vragen. Zodat medewerkers zich betrokken voelen, meedoen en de verandering mogelijk maken.

Joke van Beek

Verandercommunicatie is een strategisch proces voor het ontwikkelen van passende oplossingen, voor enkelvoudige problemen tot complexe maatschappelijke vraagstukken. Verandercommunicatie gaat in essentie over betekenisgeving zodat een gedeelde visie, strategie en werkbare uitvoering voor de toekomst ontstaat. Dit vraagt veiligheid, diversiteit, dialoog en verbinding tussen medewerkers, leidinggevenden en andere stakeholders.

Sheraz Kazmi

– Het kan om meer stakeholders gaan dan alleen medewerkers

– Zet de mens centraal

– Ik mis termen als begrip, draagvlak en gedragsverandering

Aukje Steringa

“Verandercommunicatie ondersteunt het realiseren van verandering door helder richting te geven, verbinding te creëren en betekenis te geven aan de verandering. Het zorgt ervoor dat medewerkers niet alleen geïnformeerd worden, maar ook actief kunnen deelnemen aan het proces, hun zorgen kunnen delen, en zich betrokken en verantwoordelijk voelen bij de transitie.” (chatgpt 😀)

Bart Scholten

“In complexe veranderprocessen hebben medewerkers richting, verbinding en betekenis nodig. Goede verandercommunicatie zorgt ervoor dat medewerkers optimaal betrokken zijn en zich eigenaar voelen van de verandering. Dat doe je door optimaal te informeren, hun zorgen en wensen serieus te nemen en hen actief deel te laten nemen aan het proces.”

Bart Scholten2

Verandercommunicatie zorgt voor richting, verbinding en betekenis, zodat medewerkers niet alleen geïnformeerd zijn, maar actief deelnemen, zorgen delen en zich betrokken en eigenaar voelen van de verandering.

Sander Dorst

Verandercommunicatie is de methodische (strategische?) aanpak van interne communicatie bij ingrijpende veranderingsprocessen in organisaties. Verandercommunicatie geeft richting, verbindt en creëert betekenis door medewerkers, naast te informeren, ook daadwerkelijk te betrekken zodat zij een gevoel van betrokkenheid en eigenaarschap ontwikkelen.”

Lisa Verhoeven

verandercommunicatie “helpt” bij het geven van richting, verbinden en creëren van betekenis. Het effect is afhankelijk van degene die de verandercommunicatie daarvoor inzet.

Susanne Plomp

Aanvulling: creëer een veilige werkomgeving want het krijgen of binnenhalen van weerstand is beter dan onverschilligheid bij verandertrajecten.

Jennifer van Exel

Verandercommunicatie.
Zet de kracht van communicatie in om een gedeeld beeld te creeren van het samenwerkingsproces, de impact van de verandering op het werk van mensen en de emoties die erbij komen kijken. Versterkt, versnelt en verdiept het werken aan een gemeenschappelijk doel. Bied een frame om zich te binden aan de organisatie, haar rol in de maatschappij en de uitdaging waar haar medewerkers voor staan. Legt de noodzaak van veranderen uit en belicht dilemma’s, kansen, uitdagingen, lessons learned en succesmomenten. Waardoor men gesteund wordt in het loslaten van wat was en omarmen van wat komt. Door te erkennen van wat is. Wanneer goed ingezet, is menselijk en geeft een gezicht aan verandering.

Jaap Boonstra (Huib Koeleman, aangepast)

“Verandercommunicatie helpt bij het realiseren van verandering door richting geven, verbinden en het creëren van betekenis, zodat medewerkers hun zorgen kunnen uiten en een gevoel van betrokkenheid en eigenaarschap ontwikkelen.

Silvia Pina

Het gaat wat mij betreft hierbij vooral om samen betekenis geven aan de verandering via informeren, betrekken en verbinden van medewerkers en leidinggevenden.

Mieneke Kwekkeboom

“Verandercommunicatie is een strategisch proces dat gericht is op het verminderen van weerstand, het vergroten van acceptatie en het bevorderen van betrokkenheid bij medewerkers tijdens organisatieveranderingen.”

Annemarie van Ooijen

Verandercommunicatie verbindt en geeft betekenis aan verandering.

Gerard G.

Verandercommunicatie is het communiceren voor, tijdens en na een (geplande) verandering om de verschillende doelgroepen te betrekken, consulteren en informeren.

Kamal A.

Aanvullend op Jaap Boonstra: Eigenaarschap betekent in principe dat de medewerkers niet door de andere (bijvoorbeeld de veranderaar) ‘geinformeerd dient te worden en ‘kunnen’ deelnemen, maar dat de deelname van de medewerkers al een onderdeel is van het proces.

Esmee Bechtold

“Effectieve verandercommunicatie is de sleutel tot succesvolle transformatie. Het geeft niet alleen richting, maar creëert ook eigenaarschap door medewerkers actief te betrekken bij het veranderproces. Door open dialoog ontstaat er begrip voor de verandering, ruimte voor het delen van zorgen, en ontwikkelen medewerkers zich van toeschouwers naar actieve deelnemers in de transformatie.”

Vicky Puls

Verandercommunicatie: het geven van comfort en vertrouwen en het ‘vermenselijken’ van de verandering.

Renée Keijzer

Verandercommunicatie draagt bij aan het slagen van de gewenste verandering. Medewerkers begrijpen welke richting de organisatie met de verandering op wil. Ze zijn niet alleen goed en op het juiste moment geïnformeerd maar worden ook gestimuleerd om hun zorgen te uiten, feedback te geven, de veranderingen betekenis te geven en te vertalen naar hun eigen werk. Dat vergroot het gevoel van betrokkenheid en eigenaarschap.

Definities verandercommunicatie en de veranderkleuren

 

Om de definities van verandercommunicatie af te zetten tegen de veranderkleuren van De Caluwé en Vermaak (geel, blauw, rood, groen, wit), heb ik elke kleur als volgt geïnterpreteerd:

1. Geel (machts- en belangenperspectief)
   Het draait om onderhandelen, belanghebbenden betrekken, en zoeken naar draagvlak en gedeelde belangen.
   • Kernwoorden: participatie, eigenaarschap, co-creatie.
2. Blauw (rationeel-planmatig perspectief)
   Verandering wordt gestuurd via een planmatige, methodische aanpak met focus op doelen en structuur.
   • Kernwoorden: strategie, methodiek, planning, controle.
3. Rood (mens- en motivatieperspectief)
   Gericht op het motiveren van mensen, versterken van betrokkenheid, en inspelen op gevoelens en relaties.
   • Kernwoorden: verbinding, dialoog, vertrouwen, emotie.
4. Groen (leer- en ontwikkelperspectief)
   Verandering wordt gezien als een proces van leren, ontwikkelen en samen groeien.
   • Kernwoorden: ontwikkeling, leren, feedback, interactie.
5. Wit (zelforganisatieperspectief)
   Verandering ontstaat spontaan en organisch als de omstandigheden goed zijn, zonder top-down sturing.
   • Kernwoorden: vrijheid, zelforganisatie, creativiteit, ruimte.

Om het verhaal nog completer te maken heb ik chatGPT gevraagd de definities te plotten naar de veranderkleuren van De Caluwé en Vermaak. Dat geeft voor een deel van de deelnemers het volgende resultaat:

Conclusie

Dank voor al jullie meedenkers. De verschillende richtingen in de definities laten zien dat verandercommunicatie een veelzijdig vakgebied is. Afhankelijk van de context kan het accent liggen op betekenisgeving, participatie, mensgerichtheid, strategische methoden, praktische uitvoering, gedragsverandering, verbinding of omgaan met complexiteit. Ben benieuwd naar aanvullende suggesties.

Huib Koeleman