alle blogs

Een sterke samenwerking begint bij jezelf. Hoe dan? Lees het in deze vier tips

De afgelopen weken hoor ik vooral één woord: druk. ‘Ik heb het superdruk om alles voor de vakantie af te ronden. Het lijkt alsof de wereld vergaat na de vakantie.’ Het valt me op dat de werkdruk hoog ligt en niet lijkt te verminderen. Sterker nog: in de afgelopen weken zag ik verschillende collega’s die eindsprint niet halen en uitvallen. Het is een trend: 96% (!) van leiders ervaren in meer of mindere mate een burn-out (Harvard Medical Study, 2013). We zitten in een burnoutcrisis: werkstress is beroepsziekte nummer 2 (na coronaklachten) (Amsterdam UMC). Hoe zorgen we dat we ons goed voelen, goede energie in het team creëren en zo efficiënt en succesvol samenwerken? In deze blog lees je vier tips, en ik verklap alvast: het begint bij jezelf. Als jij je goed voelt, heeft dat effect op je samenwerking. En extra: download de infographic voor jezelf en in gesprek met je team.

Een van de oorzaken van de vele crises is dat we de connectie met onszelf kwijt zijn. En dat is niks zweverigs, maar een logisch gevolg van ons verleden. We zijn in de afgelopen honderden jaren steeds meer in losse, te controleren werkelijkheid gaan denken en: controle staat centraal. Controle over de natuur door de landbouw. Controle over ons voedsel en productie door de industrialisatie. Controle op de werkelijkheid door de inzichten uit de wetenschap. We zijn steeds meer verwijderd van de natuur om ons heen door ons materialisme en kapitalisme. Steeds meer scheidingen zijn ontstaan die effect hebben op hoe we nu denken: in losse onderdelen en controle. En hoewel dit denken, zoals wetenschappelijke inzichten, ons heel veel heeft gebracht, zorgt het nu ook voor stress in alle systemen. In onszelf, in teams en breder: in het klimaat.

Onze kans ligt in meer verbinding – met onszelf en de omgeving. Volgens mij benutten we nu steeds een deel van ons geheel. We zijn gefocust op ons denken: de ratio, het verklaren, het plannen. Dit is alleen een deel van onze kracht. De andere kant van onze kracht ligt in het zien van relaties, intuïtief zijn en bewustzijn van flow in organisaties. Pas als we de twee krachten bundelen (en niet bestempelen als iets zweverigs), kunnen we tot onze volledige potentie sterk, efficiënt en verbonden leven en samenwerken.

Je leest vier tips om jouw volledige potentie in te zetten in je werk. Waarbij je beide kanten elkaar aanvullen en je sterker maken als persoon, en daarmee ook je samenwerking verbeteren. Het sluit af met een infographic om te downloaden en te gebruiken voor jezelf en in gesprek met je team.

Tip 1: Je hoofd en gevoel hebben continu invloed op elkaar. Gebruik de wijsheid van beide

We hechten veel waarde aan onze ratio, ons denken, onze controle. We willen delen van de wereld controleren door het te verklaren. We zijn dus gewend om in modellen te denken en een simpele weergave van de werkelijkheid te maken. Zo krijgen we grip op de wereld. We doen IQ-testen, maar vergeten vaak de Emotionele Intelligentie (EQ) en het effect van emoties op ons gedrag. Dit veroorzaakt onnodig veel stress in jezelf en je omgeving. Denk aan wanneer je slecht hebt geslapen en dit niet deelt met collega’s; je collega doet iets wat je triggert en je schiet direct uit je slof. Je blijft het vervolgens hebben over de inhoud en collega’s snappen niet waar dit vandaan komt. Onbegrip en frustratie ligt op de loer en verzwakt je samenwerking.

In verbinding staan met je emoties zorgt voor krachtige samenwerkingen. Als kind hebben we als mens twee fundamentele basisbehoeften: verbinding (gehechtheid) en authenticiteit. Zonder verbinding overleven we niet (Verbonden, 2021). En je kan niet volledig authentiek zijn als je niet in connectie bent met je gevoelens (Gabor Maté, 2021).

Geraakt worden door de emoties van anderen wordt in de psychologische literatuur emotional contagion, ‘emotionele besmetting’, genoemd. Vooral negatieve emoties kunnen een desastreus effect hebben op de werkvloer, volgens Amerikaanse leiderschapsonderzoekers in The Leadership Quarterly. Eén erg negatieve interactie tussen een leidinggevende en een werknemer kan zich niet alleen verspreiden door het hele team, maar zelfs door de hele organisatie (Psychologie Magazine, 2021).

Auteur Tony Schwartz beschrijft hoe hij een nieuwe leidinggevende inhuurde die een enorme pessimist bleek te zijn. ‘Ik werd steeds achterdochtiger en gestrester, en ook anderen in ons team raakten gespannen. De productieve sfeer lekte weg.’

Na een poosje realiseerde Schwartz zich dat de nieuwe werknemer de bron was van de negatieve stemming op de werkvloer, en hij zag zich genoodzaakt hem te ontslaan. Zijn conclusie: ‘De emoties die mensen meebrengen naar hun werk zijn net zo belangrijk als hun vaardigheden.’

Anders gezegd: hoe geef je leiding aan een team als je zelf niet in verbinding met je gevoelens bent? Hoe kan je authentiek voorbeeldgedrag tonen, als je je eigen gevoelens negeert? Wat voor sfeer en kwaliteit samenwerking creëer je als je niet bewust bent van jouw (negatieve) emoties? En andersom: hoe krachtig kan je samenwerking zijn als je hier juist wel bewust van bent?

Mijn tip: regel stilte. Dat klinkt waarschijnlijk raar, maar het geeft je kans om te reflecteren en zorgt dat je beter kan inspelen op wat van je nodig is. Maak het normaal om een vergadering te starten met een minuut stilte met elkaar. Plan ook eens stilte in voor jezelf na een vergadering, al is het maar 3 minuten.

Tip 2: Benut je ‘harde’ én ‘zachte’ eigenschappen

Veel waarde hechten we in onze samenleving aan harde eigenschappen, zoals rationeel denken, onafhankelijkheid en doelgerichtheid. We noemen het ‘niksen’ als we niet met een actie bezig zijn. Zachte eigenschappen als intuïtief voelen, onderlinge afhankelijkheid en relatiegerichtheid wordt minder gewaardeerd en ingezet. Op de een of andere manier hebben we de harde eigenschappen ‘mannelijk’ genoemd en de zachte eigenschappen ‘vrouwelijk’. En als een vrouw de harde eigenschappen toont, wordt zij ook vaker weggezet als negatief of veeleisend (Volkskrant, 2019).

Het punt is: we hebben als mens allemaal de harde en zachte eigenschappen en het is zonde als je alleen een deel van je geheel inzet. Dit is waar het vaak misgaat in samenwerkingen, we focussen zo erg op ons doel, de inhoud en ons eigen belang, dat we misverstanden, frustraties en afstand creëren.

Hoe zet je meer in op zachte eigenschappen?
Tip: doe intervisie! Creëer onderlinge compassie, verbinding en versterk relaties door maandelijkse intervisie te houden met je team. Intervisie is een prachtig instrument om elkaar beter te begrijpen, te leren van elkaar en wederzijds vertrouwen te versterken. Zorg voor een maandelijkse intervisie waarbij een collega een case mag inbrengen. De case gaat over een situatie waar je tegen aanloopt. Via een gestructureerde en veilige manier bespreek je de case met je collega’s, zonder te oordelen. Het resultaat: oplossingen, opluchting, herkenning en verbinding. Een mooie manier van maandelijkse teambuilding. Klik hier voor een gratis download van onze intervisie-instructie.

Tip 3: Benut je linker- én rechterhersenhelft

We denken veel in aparte eenheden, in plaats van verbinding. Waar de linkerhersenhelft focus geeft op lineair denken, op losse onderdelen en oorzaak-gevolg, is de kracht van de rechterhersenhelft juist systemisch, focus op het geheel begrijpen en relationeel ingericht. Dit laatste is ook hoe mensen en organisaties vooral werken. We hebben een net organogram uitgetekend, maar de realiteit is een stuk weerbarstiger, en daar vinden in de onderlinge relaties de echte machtsverhoudingen plaats.

Tip: breng de organisatie-energie in kaart via een Organisatie Netwerk Analyse. Dit kan je zelf uittekenen. Hoe is de energie in de organisatie? Stroperig? Zwaar? Vastgelopen? Of juist opgewekt? Waar zijn kansen? Pak een papier, zet een cirkel in het midden de naam van je organisatie begin de interne relaties op te schrijven aan de rechterkant. Daarna ga je over naar het in kaart brengen van buiten aan de linkerkant.

Begin dan de lijnen te leggen tussen de relaties. Dik en kleurrijk is gezond, energiek en duurzaam. Dik en grijs ondermijnt een gezonde organisatie. Dunne lijnen zijn zwakke connecties, zoals de teamleden die minder werk-privé-balans hebben. Breng het daarna in perspectief: denk de komende dagen na: waar stroomt de energie? Waar zit een energielek? Welke techniek helpt bij de samenwerking en wat zorgt voor frustraties? Welke manier van vergaderen zorgt voor een boost? En wanneer is de energie na een vergadering ver te zoeken?

Je bent altijd zelf een facilitator van een gezond ‘organisatieleven’. Breng het ecosysteem in kaart, analyseer de knopen in het netwerk (zoals je ook weleens pijnlijke knopen hebt in je lichaam als je te lang hebt stilgezeten achter je computer) en ga in gesprek en haal op hoe het beter kan. Hoe ervaren je collega’s dit? Waar heb je zelf invloed op verandering in te brengen? En wat kan je met elkaar betekenen om vastgelopen energie te doorbreken?

PS: je kan je energiescan ook voor jezelf doen, een mooie oefening voor in de winterdagen. Zie hier:

• Jouw persoonlijke ecosysteem in kaart

  Je kan beginnen bij jezelf. Pak een papier, zet een cirkel in het midden met je naam en begin de interne relaties op te schrijven aan de rechterkant. Daarna ga je over naar het in kaart brengen van de linkerkant (outer).

  

  

  Begin dan de lijnen te leggen tussen de relaties. Dik en kleurrijk is gezond, energiek, duurzaam. Dik en grijs ondermijnt je gezondheid. Dunne lijnen zijn zwakke connecties, zoals Lotta weinig connectie heeft met een mentor. Breng het daarna in perspectief: denk de komende dagen na: wat zorgt voor spanning? Wat voor blijdschap? Hoe beïnvloeden verschillende relaties je energielevels? Met deze nieuwe perspectieven kan je actie ondernemen in waar je je energie weer kan laten stromen. Welke keuzes heb je nodig om je goed te voelen? Waar krijg je energie van en wil je meer in investeren (Storm en Hutchins, 2019).

PPS: Deze energiescan is ook mogelijk via een enquête die je analyseert via een netwerkanalyse. Lees meer over netwerkanalyses. Daar weet mijn collega Sander alles van af.

Tip 4: Snap dat de natuur om je heen invloed heeft op je (mentale) gezondheid

We zien onszelf boven de natuur. We praten over andere dieren, maar hebben weinig door dat we zelf ook gewoon dieren zijn. En dat we afhankelijk zijn van de natuur om te overleven. En als je denkt: ach, houd op met dat zweverige gedoe, dan zijn er hier een aantal effecten van de natuur op de kwaliteit van ons werk om je te overtuigen (dank aan IVN Natuureducatie):

Erken dat je onderdeel bent van de natuur en ga hier slimmer mee om. We blijven dieren en hebben de natuur nodig voor onze mentale en lichamelijke gezondheid. Begin bij de basis: hoe is het kantoor ingericht? En hoe ziet jouw dagplanning eruit? Zit je 8 uur per dag opgesloten in kantoor of ga je ook naar buiten?

Hoewel het tegenstrijdig voelt om in een drukke periode naar buiten te gaan, wees bewust dat het je juist winst zal opleveren.

Wat voor belemmerend gedrag laat jij steeds gebeuren (bij jezelf en je team) en wat is je intentie om ermee te doen? Zoals je gehaast en geprikkeld voelen, maar dit negeren en vervolgens bij het minste of geringste uitvallen tegenover een collega? Dat kan anders door te kiezen voor langetermijnwinst: een korte pauze buiten met groen om je heen zorgt al voor een kalmer hoofd, een beter humeur en meer energie om sterk en verbonden te blijven samenwerken.

Begin met kleine stappen voor jezelf, je team en de organisatie

Werk krachtig, efficiënt en productief samen en benut je volledige potentie. Neem tijd voor reflectie, stilte en verbinding met de natuur om je heen. Ik heb verschillende tips voor jezelf, je team en de organisatie op een rij gezet. Sommige tips zijn benoemd in deze blog, andere zijn aanvullend. Scroll er eens doorheen, wat zou een goed voornemen zijn? Als het overweldigt, maar je er wel iets mee wil, kan je klein kan beginnen. Het is belangrijker dat je begint dan hoe je begint. En een kleine stap in de goede richting is ook een stap in de goede richting. Of bespreek het eens met je team en probeer eens wat uit om bewuster, krachtiger en efficiënter te werken! Waar start jij mee?

 

Klik hier om de infographic te downloaden