Herwaardeer het natuurlijke ritme in organisaties – als leider en professional
Laatst gaf ik een masterclass over de luisterende organisatie en de luisterende professional bij Van der Hilst Opleidingen. Een van de lessen daarin was het ruimte geven aan het ritme in je organisatie. Denk bijvoorbeeld aan de seizoenen: het creërende van de lente, de actieperiode van de zomer, het successen oogsten en de verstilling en reflectie in de winter. Het is een continuüm waarin we leven en ook werken. Alleen soms verstarren we in één deel. Bijvoorbeeld blijven hangen in de actie, het doorgaan en aanpakken. Of leiders die blijven hangen in het directieve en orders uitdelen. Of juist andersom: leiders durven geen directieve houding meer aan te nemen en blijven hangen in de eeuwig luisterende, observerende stand van het voorjaar. Dat is zonde, want dit verstarren op één plek, verzwakt de potentie van je organisatie.
Zorg voor leven in de brouwerij. Maak ruimte voor ritme in je organisatie en bouw een levendige cultuur. Je kunt voor ritme zorgen op meerdere niveaus: van leiders, tot professionals, tot teams en in de organisatie zelf. Een aantal voorbeelden van wat ik nu vaak zie en hoe het zorgt voor een gezond ritme.
Leiders
Jij als leider kan het vandaag de dag bijna niet meer goed doen. Er wordt van alle kanten iets van je verwacht: duidelijkheid geven, maar ook veiligheid bieden. Richting geven, maar ook luisteren. Sturen, maar ook loslaten. Meer dan ooit liggen leiders onder een vergrootglas. Zeker in tijden van de MeToo-beweging en de ‘cancelcultuur’. Waar het vroeger normaal was om controle te krijgen via angst zaaien of woede, wordt het nu niet meer geaccepteerd. De bedoeling en gezondheid van teams staan voorop. Ik zie nu de logische tegenreactie van leiders om huiverig worden voor de ‘hardere’ kant: duidelijk zijn, stevig op de plek staan, knopen doorhakken. Je wil immers niet als de boeman worden gezien of nog erger, ‘gecanceld’ worden.
Helaas vertaalt dit zich soms door in besluiteloosheid: stemmen worden eindeloos gehoord, maar er wordt niets mee gedaan. Knopen blijven op de plank liggen tot de volgende vergadering. Een duidelijke plek als leider wordt niet ingenomen en mensen raken verdwaald in wie het nou eigenlijk voor het zeggen heeft.
Je blijft hierdoor als leider hangen in één kant van het continuüm. Zo verzwak je de energie van jezelf en de organisatie. Optimaal is als je het ritme van beide waardeert, afwisselt en inzet. Een leider wordt besteld om duidelijk te zijn in de langetermijnvisie, met het collectief van de leiders besluiten te nemen en erachter staan en conflicten oplossen. Dat kan op een luisterende, waarderende en open manier. Als leider kun je jezelf de vraag stellen:
- Welk deel heeft mijn voorkeur: participatief of directief?
- Waarin blijf ik soms hangen, omdat dit vertrouwd voelt?
- Hoe zorg ik ervoor dat ik leven in de brouwerij krijg?
- Wat heb ik daarin nodig van anderen?
Teams
In en tussen teams zie ik vaak dat het ritme vervalt doordat ze blijven hangen in het eigen gelijk. Ook wel: ‘eilandjescultuur’ genoemd. Of ‘wij-zij-denken’. Je blijft hangen in één deel van de waarheid en maakt niet meer de reis met elkaar. “Wij van het hoofdkantoor en zij van de uitvoering” of “Wij als oud-gedienden en zij als jonkies.” Het onderdeel voelen van een team en wij-gevoel versterkt verbondenheid en de betrokkenheid bij de organisatie. Alleen als je te lang in het wij blijft hangen, verzwakt de potentie van de organisatie en vraagt ook hier om meer ritme door wijsheid van beide kanten. Vragen die je in die laatste situatie kan stellen:
- Hoe gebruiken we de wijsheid van onze oudgedienden?
- Hoe leren we van de nieuwe kennis van de nieuwe collega’s?
- Welke aannames hebben wij over elkaar en wat is daarvan waar?
Dit kan je in een team zo met elkaar bespreken. Kijken waar de gezamenlijke overlap ligt, namelijk: de taak, de doelen van de organisatie.
Professionals
Een patroon wat ik daarnaast vaker zie, is blijven hangen in de actie-stand, de zogenoemde ‘zomer’-periode. We hebben energie, gaan ervoor, en gaan aan de slag. Het lastige is als dit ieder seizoen in hetzelfde tempo doorgaat. De winter nodigt uit tot tijd voor reflectie, verstilling, maar toch werken we in turbostand verder tot de kerstvakantie. Vragen die je je kan stellen:
- In hoeverre maak ik ruimte voor zowel reflectie als actie?
- Wat ga ik niet meer doen volgend jaar?
- Wat verdient mijn actie de komende tijd?
- Hoe bouw ik rustmomenten in per dag, al is het maar 5 minuten voor een meeting?
De organisatie
Een risico voor een gezond continuüm in organisaties, is als we blijven hangen in de creërende stand. We starten pilots, projecten, beginnen met nieuwe ideeën. Dat is prachtig, maar niet als we de andere zijde niet erkennen: het stoppen en afkappen. Vaak zie ik dat mensen onnodig doorgaan met projecten, want er is al zo veel in geïnvesteerd. En dat doet pijn. Vragen die je je kan stellen zijn:
- Wat verdient een waardig afscheid?
- Wat heeft ons ooit gediend, maar moeten we nu afronden?
- Hoe begeleiden wij als organisatie een afscheid van een persoon of project?
- Hoe maken wij ruimte voor nieuws?
Op elk niveau is verstarring te zien in een kant van het continuüm. Samen, als professional en leider, kan je kijken om meer levend ritme in de organisatie te krijgen. De bovenstaande voorbeelden zijn er maar een aantal, maar zo kan je er samen nog talloze van verzinnen. Hoe zorg je voor gezond ritme in je organisatie? Zo zorg je samen voor sterke, veerkrachtige organisaties.
Graag helpen we je voor goede energie in je organisatie. We helpen:
- leiders in hun rol in hun communicatie;
- de organisatie met het ontdekken van helpende en belemmerende patronen;
- met het bouwen aan een sterk organisatieverhaal wat richting geeft in wat wel en niet te doen voor een stevige organisatie.
Voor deze blog heb ik me laten inspireren door het gedachtegoed van systemisch adviseren van Siebke Kaat, Regeneratief Leiderschap en seizoenen van de natuur. Wil je meer weten? Neem contact op met Lisa Kortekaas.
